امارت اصلي باغ ارم شيراز نمونه نسبتا كاملي از ساختمانهاي اواسط دوره قاجاريه است. شيوه معماري عمارت باغ ارم شيراز كه در دوره پادشاهي ناصرالدين شاه قاجار بنا گرديده با ويژ گي هایی كه دارد همچون ساير بناهاي همانند آن دوره پيروي از اصلوب معماري زنديه و صفويه است. حتي نقوش كاشيهاي نماي عمارت نيز تقليد كاملي از تصاوير روي ديوارهاي يكي از عمارات عهد صفويه ميباشد. اين ساختمان داراي سه طبقه است بام آن شيرواني است و در جلو، ايواني دو ستوني با سقف مسطح دارد.
ساختمان فعلي باغ ارم شيراز كه واجد خصوصيات معماري دورة صفويه تا قاجاريه است در زمان پادشاهي ناصرالدين شاه، بدستور و خواست حسنعلي خان حاج نصيرالملك شيراز با خراب كردن عمارت پيشين، و برجاي آن بنا گرديده است. عمارت پيشين باغ ارم بوسيله جاني خان و محمد قلي خان ايلخاني قشقائي بنا شده بود. سازنده و مهندس عمارت با شكوه فعلي باغ حاجي محمد حسن معمار شيرازي است.
عمارت اصلي باغ ارم كه فعلا” موجود و از ساخته هاي دو نصير الملك بشمار مي آيد در سمت مغرب باغ قرار دارد. اين عمارت رو بمشرق و داراي سه طبقه است، و از لحاظ معماري، نقاشي، حجاري، كاشي كاري و گچبري شاهكار صنعت و هنر دوره قاجاريه است. طبقه زيرين كه هم سطح زمين است در وسط داراي يك تالار اصلي بنام حوضخانه است. دو طرف اين حوضخانه دو راهرو است و در انتهاي هر دو راهرو پله هائي براي رفتن به طبقه بالا ساخته شده است. در دو طرف راهروها نيز دو سالن بزرگ است. مجاور سالن ضلع جنوبي آشپزخانه خيلي وسيعي است. طبقه دوم عمارت، در وسط ايواني بزرگ با دو ستون بلند دارد. در پشت اين ايوان يك سالن بزرگ واقع و دو جانب آن دو راهرو مي باشد كه بالاي آن دو گوشوار است و چهار طاق نيز در طرفين راهروها است. در دو طرف ايوان بزرگ دو ايوان كوچك رو بمشرق قرار دارد كه پشت آنها ارسي ها و درك هائي است. اين ايوان ها هر كدام داراي دو ستون سنگي يكپارچه كوچك ميباشد. انتهاي شمالي و جنوبي عمارت نيز دو راهرو است. در ضلع جنوبي اين طبقه هم در بالاي آشپزخانه طبقه زيرين يك آشپزخانه وسيع و به همان اندازه وجود دارد. طبقه سوم در وسط داراي يك سالن بزرگ مشابه سالن طبقه دوم است كه پنجره هاي آن به ايوان اصلي بازمي شود و در دو طرف اين سالن دو راهرو است. در جنب راهرو ضلع شمالي عمارت دو اطاق و در جنب راهرو ضلع جنوبي يك اطاق و يك سالن بزرگ است. دو ايوان نيز در دو طرف همانند ايوانهائي طبقه دوم و درست بالاي آنها قرار دارد بالاي آشپزخانه طبقه دوم در طبقه سوم بصورت تراس است.
هشت باب اتاق هم در جنوب ضلع شمالي عمارت اصلي و چسبيده به آن قرار دارد. اين مجموعه هشت اطاقي همان بار بندي است كه فرصت الدوله شيرازي در آثار عجم بآن اشاره نموده است. اين اتاقها در سالهاي اخير مرمت شده و در حال حاضر به واحد سرپرستي و امور اداري باغ اختصاص يافته است. در كنار در ورودي شرقي باغ نيز دو اتاق قرار گرفته كه براي سكونت نگهبانان و خدمه ايجاد شده است. در پشت ساختمان اصلي يعني در طرف مغرب باغ عمارت و محوطه اندرون قرار دارد . عمارت اندرون داراي دو سالن و پنج اتاق است.
ايوان ساختمان اصلي كه روبمشرق است چنانكه گفتيم در طبقه دوم و سوم قرار دارد. در جلو اين ايوان زيبا دو ستون سنگي يكپارچه بلند واقع شده و سرستونها به طرز ماهرانه اي حجاري شده است. نقش سرستونها را تصوير مرداني با لباسهاي دوره قاجاريه و گل و بوته هائي به طور قرينه تشكيل ميدهد .درميان ساختمانهاي دوره قاجاريه در شيراز ايوان دو ستوني باغ ارم از نظر دارا بودن تزئينات گچ بري زيبا بر ديوارهاي سه جانب آن نسبت به بناهاي مشابه داراي امتياز خاصي است.
كف سالنهاي طبقه پائين عمارت هم سطح زمين است. تالار مركزي واقع در طبقه پائين را كه به حوضخانه معروف است براي استراحت در روزهاي گرم تابستان ايجاد نموده اند. اين تالار داراي آب نمائي است و نهر آب از وسط آن ميگذرد و سپس به استخر بزرگي در جلو عمارت مربوط مي شود. در وسط تالار حوضخانه يك ستون سنگي حجاري شده قرار گرفته و ديوارها و كف تالار با كاشي هاي هفت رنگ كه به طرزي زيبا و ماهرانه بكار رفته مزين است. سقف حوضخانه با كاشيهاي معرق و هفت رنگ پوشيده شده كه تصاوير زيبائي از شكارگاه ها و مناظر طبيعت و داستان خسرو و شيرين و نقوش ديگر را در بر دارد. كاشيهاي سقف حوضخانه را بايد از بهترين هاي اين هنر در دوره قاجاريه دانست.
كاشيهاي نماي عمارت نيز داراي زيبائيها و ويژگيهاي خيره كننده و دلپذيري است. كاشيكاري ها عموما” به سبك كارهاي دورة زنديه و قاجاريه است و طرحها و مناظر بديعي در آنها بنظر مي رسد. كاشيهاي نماي عمارت اصلي و عمارت اندرون باغ در اصطلاح اهل اين فن مشهور به كاشي هفت رنگ است.
از نظر هنر عالي نقاشي نيز اين عمارت بي نصيب نمانده است. سقف دو سالن طبقه سوم ساختمان كه باتيرهاي چوبي و تخته هاي منظم پوشيده شده داراي نقاشي هاي زيبا و بسيار نفيسي است. در اين نقاشي ها گل و بوته و طرحهاي اسليمي و تابلوهاي متعدد از شكارگاهها و چهره زنان و تصاويري از قصرهائي بسبك اروپائي نشان داده شده است. اين نقاشيها شباهت زيادي به نقاشي هاي سقف ايوان و اتاقهاي عمارت ديوانخانه قوام الملكي يا باغ قوام كه اثر لطفعلي خان صورتگر است دارد . هنر ظريف نقاشي روي سقف كه اهل اين فن آنرا مرجوك (بر وزن مردمك) نامند در دوره قاجاريه در شهر شيرازكاملا” رواج داشته است.
-
هتل پارسه شیراز
شهر: شیراز -
هتل پارس شيراز
شهر: شیراز -
هتل چمران شیراز
شهر: شیراز -
هتل بزرگ شیراز
شهر: شیراز