یاتا (به انگلیسی: IATA) سر واژه عبارات انگلیسی (به انگلیسی:یاتا) است، که معادل فارسی آن انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هواییمی‌باشد. یاتا، سازمانی است فرامرزی، متشکل از ۲۴۰ شرکت هواپیمایی، که در ماه آوریل سال ۱۹۴۵ در شهر هاوانا راه‌اندازی شد.

این سازمان هم‌اکنون ۸۴٪ درصد از ترافیک هوایی جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. دفتر مرکزی سازمان یاتا، در شهر مونترآل، کانادا قرار دارد.

تاریخچه

انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی، به‌اختصار؛ یاتا، سازمانی است فرامرزی، متشکل از شمار زیادی از خطوط هواپیمایی، که پس از جنگ جهانی دوم، در تاریخ ۱۹ آوریل ۱۹۴۵ در شهر هاوانا، کوبابنیان نهاده شد، تا به حل پیش آمدهایی که بر اثر گسترش سریع حمل و نقل هوایی به وجود آمده بود، بپردازد.

این انجمن جایگزین اتحادیه ترافیک هوایی گردید، که بعد از جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۹ در شهر لاهه جهت حمل و نقل هوایی منظم، بنیان‌گذاری گردیده بود.

یاتا، در واقع مانند پارلمان و شخصیت جمعی بیش از ۱۱۰ شرکت هوایی و نمایندگان آن‌ها در سازمان‌های فرامرزی (بین‌المللی) می‌باشد. یاتا انجمنی است غیر دولتی، فرامرزی، غیرانحصاری و غیرسیاسی، با هدفی معلوم و امکان عضویت دلخواه در آن. یاتا در اموری نظیر: استاندارد کردن قیمت‌ها، بلیت‌ها، بارنامه‌ها و… فعالیت دارد.

اهداف

• توسعه و ترغیب حمل و نقل هوایی ایمن، مرتب و اقتصادی به نفع مردم دنیا، تشویق بازرگانی هوایی و مطالعه مسائل مربوط به آن.

• ایجاد وسیله و امکان همکاری میان شرکت‌های هوایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم دست اندر کار حمل و نقل هوایی بین‌المللی می‌باشند.

• همکاری با سازمان هواپیمایی کشوری بین‌المللی (ایکائو) و دیگر سازمان‌های بین‌المللی.

اعضا

اعضای یاتا شرکت‌های هواپیمایی هستند، که دارای پروازهای منظم برنامه‌ای خارجی بوده و دولت آنها عضو ایکائو باشد، که این اعضاء پس از عضویت به دو گروه اعضای فعال (ACTIVE MEMBER) و اعضای وابسته (ASSOCIATE MEMBER) تقسیم می‌شوند، که هر دو گروه در جلسات یاتا شرکت می‌کنند، ولی فقط اعضای فعال حق رأی دارند.

انجمن‌های قاره‌ای

• اتا (به انگلیسی: AATA) یا انجمن آمریکایی حمل‌ و نقل هوایی (به انگلیسی: American Air Transport Association)

• ایتا (به انگلیسی: EATA) انجمن اروپایی حمل‌ و نقل هوایی (به انگلیسی: European Air Transport Association)

این انجمن‌ها زیرمجموعه‌های قاره‌ای یاتا هستند و مقر آنها نیز در مقر اصلی یاتا، در شهر مونترال می‌باشد.

کمیته‌ها

یاتا برای انجام فعالیت‌های خود، بین کمیته‌های مختلف تقسیم کار نموده است، که این کمیته‌ها عبارتند از:

کمیته مالی

انجام امور مربوط به حسابداری و تسویه حساب بین شرکت‌های هوایی، در رابطه با تجارت فی‌مابین آنها را، عهده‌دار می‌باشد. همچنین مسائل شرکت‌های هوایی در رابطه با ارز و مبادله آن، مالیات و مطالبات، بیمه و آمار به این کمیته مربوط می‌شود.

کمیته فنی

همکاری شرکت‌های هوایی در زمینه‌های عملیاتی و فنی از طریقه کمیته فنی یاتا امکان‌پذیر می‌گردد. فعالیت فنی یاتا مبتنی بر تبادل اطلاعات و تجارب بین شرکت‌های هوایی می‌باشد.

کمیته حقوقی

کمیته حقوقی با موارد و مسائل حقوقی، که به نحوی به حمل و نقل بین‌المللی ارتباط پیدا می‌کند، سر و کار دارد.

همچنین تدوین نظریات شرکت‌های هوایی، در رابطه با مسائلی نظیر مسئولیت و تعهدات شرکت‌های هوایی، در قبال یکدیگر و مسافران، بخشی از وظایف این کمیته می‌باشد.

کمیته ترافیک

کمیته ترافیک، در بر گیرنده کلیه فعالیت‌های بازرگانی شرکت‌های هوایی می‌باشد. یاتا به عنوان یک انجمن خصوصاً مایل به تسهیل امور بین شرکت‌های هوایی، از جمله استاندارد کردن فرم‌ها، رویه‌ها و توافق‌های مربوط به هندلینگ می‌باشد.

از طرف دیگر یاتا به منزله آژانسی نیمه دولتی است، که بسیاری از دولت‌ها مسئولیت مذاکره قراردادهای بین‌المللی مربوط به نرخ و قیمت‌ها را به آن محول نموده‌اند، تا نهایتاً پس از تصویب دولت‌ها به مرحله اجرا درآید.

کمیته پزشکی

کمیته پزشکی متشکل از مشاورین و متخصصین در امر پزشکی ایرلاین می‌باشد. کار این کمیته، بررسی عوامل روان‌تنی می‌باشد، که ممکن است سلامت و ایمنی کارکنان پرواز و مسافرین را تحت تاثیر قرار دهد. این کمیته کانالی ارتباطی برای همکاری ایرلاین، با سازمان بهداشت جهانی می‌باشد.

سایر بخش‌ها

مقر اصلی یاتا در مونترال، کانادا قرار گرفته است و مرکز کمیته مالی یاتا نیز در شهر ژنو مستقر می‌باشد. از قسمت‌های مهم این سازمان، اداره تسویه حساب یاتا (CLEARING HOUSE) می‌باشد، که شرکت‌های هواپیمایی درآمدهای حاصل از مسیرهای اینترلاین خود را، از طریق آن تصفیه می‌کنند.

جستارهای وابسته

• کد فرودگاهی یاتا
• کد فرودگاهی ایکائو
• ایکائو